مطابق روایات اهل بیت(ع)، بیش از 140 آیه از آیات نورانی قرآن، بنا به نقل تشیع و تسنن، به وجود شریف امام زمان(ع) تاویل شده است، كه از آن جمله، علامه مجلسی بیش از 70 آیه كریمه را با استناد به روایات درباره ظهور آخرین حجت حق نقل كرده است.

** دسته بندی آیات موعود در قرآن

آیات قرآن را می‌توان به چند دسته تقسیم بندی كرد؛ دسته‌ای از آیاتی كه به وجود امام مهدی(ع) تاویل شده است، به وصف آن بزرگوار و بیان جایگاه تكوینی و تشریعی‌ ایشان در عالم هستی اشاره دارند.

از جمله اوصافی كه در آیات قرآن، در خصوص معرفی امام عصر(ع) آمده است، می توان به 'ماء معین' (آب گوارا)، 'رفیق نیكو'، 'حق'، 'غیب مورد انتظار خداوند'، 'قرآن عظیم'، 'ولی كسی كه مظلومانه شهید شد'، 'صراط السوی' (راه میانه)، 'نور خداوند كه هركه را بخواهد به وسیله آن هدایت می‌ كند' و 'نور پروردگار كه زمین را به وسیله آن نورانی خواهد كرد'، اشاره كرد.

بخش دیگری از آیات موعود در قرآن، به حتمی بودن ظهور امام(ع) و قطعی بودن انتقام از ظالمان و ستم‌پیشگان و استقرار حاكمیت صالحان و شایستگان بر عرصه گیتی اختصاص دارد.

برای نمونه به چند آیه معروف در این رابطه اشاره می شود. در آیه 55 سوره نور آمده است: خداوند به كسانی از شما كه ایمان آورده و عمل صالح انجام داده‌اند، وعده فرموده كه در زمین خلافت دهد، چنانكه امم صالح پیامبران گذشته را جانشین پیشینیان خود ساخت و دین پسندیده آنان را بر همه جا مسلط و نافذ گرداند و بر همه مومنان پس از ترس و هراس از دشمنان، ایمنی حاصل عطا فرماید كه مرا عبادت كرده، هیچ به من شرك نورزند.

و امام صادق(ع) در این زمینه فرمودند: بخش نخست آیه درباره علی بن ابی‌طالب(ع) و امامان از فرزندان ایشان نازل گشته است و منظور از بخش پایانی آیه ظهور قائم(ع) است.

همچنین خداوند متعال در آیه 28 سوره فتح، حتمیت ظهور كامل و جامع دین خویش بر تمام ادیان و فرق بر سراسر عالم را بیان فرموده است: او [خدایی] است كه رسولش را با هدایت و دین حق فرستاد تا او را بر همه دین [ها] آشكار سازد، هرچند كه مشركان این امر را اكراه دارند.

حضرت امام صادق(ع) درباره این آیه فرمودند: به خدا سوگند تاویل آن هنوز نازل نشده و تاویل آن نازل نخواهد شد تا اینكه قائم(ع) خروج كند، پس چون قائم(ع) خروج كند، هیچ كافری به خداوند عظیم و هیچ مشركی به امامت باقی نماند مگر اینكه خروج او را اكراه دارد، تا اینكه اگر كافر یا مشركی در دل سنگی [مخفی] باشد، آن سنگ [به زبان آمده] خواهد گفت: ای مومن، در شكم من كافری هست، مرا بشكن و او را به قتل برسان.

همچنین در آیه پنجم سوره قصص آمده است: و ما اراده كردیم بر آنان كه در زمین مستضعف شدند، منت گذاریم و آنان را پیشوایان و وارثان زمین قرار دهیم و به فرعون و هامان و لشكریانشان، آنچه را از آن بیمناك‌اند نشان دهیم.

از حضرات امام باقر و امام صادق(ع) روایت شده است كه فرمودند: فرعون و هامان در اینجا، دو شخص از جباران قریش هستند، خداوند تعالی آن ‌دو را هنگام قیام قائم آل محمد(ع) در آخر الزمان زنده خواهد ساخت و به خاطر آنچه در گذشته مرتكب شده‌اند از آنها انتقام خواهد گرفت.

همچنین در بخش هایی از قرآن كریم از جمله در سوره های توبه با عباراتی نظیر 'وعده‌ای كه به حق، برگردن خداوند است'، سوره ذاریات 'همانا آن برحق است'، سوره انبیا 'آن را پس از مصحف، در زبور نیز ثبت كرده‌ایم'، سوره زخرف 'آن زمان آمدنی است' و نظایر این تعابیر از حتمی بودن ظهور امام زمان(ع) یاد شده است.

سومین بخش از آیات موعود در قرآن، آیاتی هستند كه طی آنها، خداوند متعال به بیان شرایط دشوار روز میعاد و قیام موعود برای منكران و كسانی ‌كه تا آن هنگام ایمان نیاورده‌اند پرداخته است.

از جمله، با این تعابیر و الفاظ در سوره ابراهیم لحظات آن روز وصف شده است: خداوند متعال می‌فرماید، 'پس آنان را به روزهای خدا یادآور باش.' و حضرت امام باقر(ع) نیز فرمودند: 'ایام الله سه تاست: روزی كه حضرت قائم (ع) بپاخیزد، و روز رجعت، و روز قیامت.'

خداوند همچنین در سوره مریم می‌فرماید: 'خوب‌ها از میان خود اختلاف كنند، پس وای بر كافران از مشاهده روزی بزرگ.'

روزی كه بعضی از نشانه‌های پروردگارت فرا رسد، خداوند متعال در سوره انعام می‌فرماید: 'روزی كه بعضی از نشانه‌های پروردگارت فرارسد، هیچ كس را ایمان نفع نبخشد، در صورتی كه از پیش ایمان نیاورده و یا در ایمان خود كسب خیر و سعادت نكرده باشد، بگو شما منتظر باشید، ما نیز منتظر هستیم.'

همچنین در سوره اعراف نیز آمده است كه 'آیا [كافران منكران آیات خداوند چه چیزی را انتظار می‌كشند؟] جز رسیدن روز تاویل آن [قرآن] را؟'

حضرت امام صادق(ع) می‌فرمایند: این از آیاتی است كه تاویل آنها، بعد از تنزیلشان است و آن [روز تاویل] در حضرت قائم(ع) است.'

همچنین از حادثه موعود، یعنی ظهور امام عصر(ع)، با تعابیر زیر نیز یاد شده از جمله خداوند متعال در سوره زخرف فرموده است: 'آیا [كافران] ساعت مرا انتظار می‌كشند كه به ناگاه برای ایشان فرا رسد، در حالیكه بی‌خبر و غافل باشند.'

و در سوره محمد(ص) نیز می‌فرماید: 'آیا جز این انتظار دارند كه آن ساعت، به ناگاه برای آنان فرارسد [درحالی] كه شرایط و نشانه‌های آن آمده، و پس از آمدن آن، دیگر تذكر دادن چه سودی به حالشان دارد.'

حضرت امام صادق(ع) در این رابطه می‌فرمایند: حاشا كه خداوند، برای آن [ظهور قائم(ع)] وقتی تعیین فرماید؛ زیرا كه او همان 'ساعت' است كه خداوند متعال در سوره اعراف فرموده است: 'از تو می‌پرسند هنگام ساعت را كه چه وقت خواهد بود، بگو البته علم آن نزد پروردگار من است. كسی جز او، آن ساعت را روشن و ظاهر نتواند كرد. آن ساعت در آسمان‌ها و زمین، بسی سنگین است؛ جز به طور ناگهانی برای شما نیاید. از تو می‌پرسند، گویی كه تو كاملا بدان آگاهی، بگو علم آن ساعت فقط نزد خداوند است ولی بیشتر مردم نمی‌دانند.'

همچنین، 'فرو بردن كافران در زمین' و 'عقاب به مثل' در سوره نحل، 'اعاده عذاب نسبت به ارتكاب كنندگان مجدد ظلم'‌در سوره حج و 'برگشتن چند صورت به پشت' در سوره نسا ، 'فوت نشدن عذاب از اهل كفر' در سوره سبا و 'تسلیم شدن هر آن كه و هر آنچه در آسمان‌ها و زمین هستند' در سوره آل عمران از جمله مضامینی است كه به هنگامه ظهور آخرین و قیام حجت حضرت حق تاویل شده است.

درباره نشانه‌های پیدایش ظهور، در آیات قرآن، مواردی ذكر شده است كه به برخی از آنها اشاره می شود.

خداوند متعال در سوره بقره می‌فرماید: 'و هرآینه شما را بوسیله ترس و گرسنگی و نقص در مال‌ها و جان‌ها و میوه‌ها می‌آزماییم، و صبركنندگان را بشارت ده.'

در سوره انعام نیز می‌فرماید: 'به درستی كه خداوند قادر است كه نشانه‌ای فرو فرستد.'

از این آیات شریفه استفاده می شود كه دنیا روزی را در پیش دارد كه قدرت و اداره زمین به دست مومنین و صالحان افتاده و آنان پیشوا و پیشرو تمدن های بشری خواهند شد و آن روز درخشان، همان روز قیام منجی بشریت، مهدی موعود (عج) است.

فراهنگ ** 1883 **